Nafarroako erresuma

Iruñeko Erresuma 824. urtean sortu zen Iruñearen inguruan. Eneko Aritza izan zen bertako lehen erregea, baskoien lurraldeetan sortua.
Mendebaldeko Pirinioak lurralde estrategikoa zen, Pirinioak igarotzeko toki aproposa baitzen, Ekialdeko Pirinioekin batera.
Ezaguna da 778ko abuztuaren 15ean gertatutakoa, Carolus Handiak Iruñeko harresiak eraitsi ondoren, euskal tribuek armadaren atzealdea ezdeustu zuten Orreagako guduan.
806 eta 812 urteetan, badirudi Iruñea frankoen menpean zegoela. Hala ere, enperadore frankoek ezin zuten inperioz haraindiko lurraldeak behar bezala zaindu, etxean zuten arazoak zirela-eta. Horrela, apurka-apurka eskualdea inperioaren eraginetik ateratzen joan zen eta bertako dinastia indartzen. 824. urtean, Eneko Aritza buruzagia bertako errege izendatua izan zen, Iruñeko errege-erreginen aitzindari.
(ane)