jueves, 12 de febrero de 2009

Erlijioa

Botere arteko gatazka Behe Erdi Aroa
Erdi Aroko azken mendeetan Europa modernoaren egituraketan eragina izango duten bi prozesu paralelo gertatzen dira: alde batetik,Eliza erakunde boteretsu bat bihurtzen da, antzinako espiritualtasuna berreskuratzen saiatzen diren mugimendu ezberdinak sortuz; bestalde, erresumak eta Estatu nazionalak sendotzen doaz, Eliza eta Inperiotik aparte.

Elizaren boterea
Inbestiduren gerraren ondoren Elizak bere botere eta Inperioaren aurrean, eta aldi baterako monarkiekin gertatzen zen bezala, botere egitura bat bihurtzeko joera hartu zuen.
Espiritualtasun berria
Eliza hierarkiako kideen artean ohiturak arruntu egin ziren, eta honi erantzuteko, jaiera barnekoiago bat eta kristautasunaren printzipioetatik gertuago zegoen bizimodu bat bilatzen zuten erlijiozko mugimenduak ugaritu egin ziren.
Garai horretako bi heresiarik ospetsuenak hauek izan ziren:
• Kataro edo albitarrak: kleroaren bizitza mundutar eta aberastasunaren aurka zeuden, eta ez zuten Eliza onartzen, gaizkiaren agerpen bat izateagatik.
• Valdotarrak: Pedro Valdoren jarraitzaileak.Lyongo merkatari honek, elizaren aberastasunengatik izututa, bere ondasunak pobreen artean banatzea erabaki zuen.

(Cristian)

Kristautasuna

Kristautasuna Erdi Aroko historiaren bihotzean datza.Erromako aita santuaren inguruan antolatuta, Mendebaldeko Erdi Aroko mugak eta mundu kristau katolikoenak bat dira .Kristautasuna munduko hiru erlijio monoteistetako zabalena da, Judaismoa eta Islama dira besteak. Kristautasuna Judaismotik dator,eta gaur egun gauza asko dauzkate elkarren arteko.Kristautasunak Torah liburu sakratuan dauden liburuak hartzen ditu eta Itun zaharra deitzen dio,baina bere erlijio-oinarria Itun Berrietan dago idatzita.Biek osatzen dute Biblia liburua.Judaismoaren lege bakarra, aldiz,Torah da.Kristauen tenpluak elizak, katedralak eta abar dira. Jesukristorengan eta Jainkoarengan sinesten dute. Hainbat ospakizun dituzte, esaterako, Mendekoste eta Eguberria.

(Andrea)



Nafarroako erresuma

Iruñeko Erresuma 824. urtean sortu zen Iruñearen inguruan. Eneko Aritza izan zen bertako lehen erregea, baskoien lurraldeetan sortua.
Mendebaldeko Pirinioak lurralde estrategikoa zen, Pirinioak igarotzeko toki aproposa baitzen, Ekialdeko Pirinioekin batera.
Ezaguna da 778ko abuztuaren 15ean gertatutakoa, Carolus Handiak Iruñeko harresiak eraitsi ondoren, euskal tribuek armadaren atzealdea ezdeustu zuten Orreagako guduan.
806 eta 812 urteetan, badirudi Iruñea frankoen menpean zegoela. Hala ere, enperadore frankoek ezin zuten inperioz haraindiko lurraldeak behar bezala zaindu, etxean zuten arazoak zirela-eta. Horrela, apurka-apurka eskualdea inperioaren eraginetik ateratzen joan zen eta bertako dinastia indartzen. 824. urtean, Eneko Aritza buruzagia bertako errege izendatua izan zen, Iruñeko errege-erreginen aitzindari.
(ane)